Τα Βούρλα και οι καθημερινές τους χρήσεις

Το φυτό

Τα βούρλα (Juncus) είναι αειθαλή, υδροχαρή φυτά με επιμήκη φύλλα και με μακριούς κυλινδρικούς και ιδιαίτερα ευέλικτους και ισχυρούς βλαστούς. Για τον λόγο αυτό οι βλαστοί των βούρλων χρησιμοποιήθηκαν τα παλιότερα για την κατασκευή πολλών και διάφορων εργαλείων όπως: σχοινιά μεταφοράς, τυροβόλια (τυριβόλια), κ.α.  Στη Λήμνο τα βούρλα φαίνεται πως είχαν ιδιαίτερα την «τιμητική» τους ως πρώτη ύλη για την κατασκευή περισσότερων πραγμάτων.

Ρωτήσαμε τον Γιώργο Γιαννέλη (Λαογράφο) για τις χρήσεις του φυτού κι αυτό όχι για να μας παρουσιάσει την θεωρητική γνώση του πράγματος  που κατέχει, αλλά επειδή και ο ίδιος ξέρει και ασχολείται με το πλέξιμο των βούρλων για την δημιουργία διάφορων κατασκευών.

Τυροβόλια (τυριβόλια)

Τα βούρλα αποτελούν την πρώτη ύλη για την κατασκευή του Τυριβολιού, χωρίζονται με βάση την πλαστικότητα τους σε αρσενικά, θηλυκά και κουφά. Με τα θηλυκά πλέκονται τα τυριβολια, μετά από φυσική ξήρανση στον ήλιο ή στον αέρα (προτιμότερος ο αέρας). Συλλέγονται το καλοκαίρι από σημεία που δεν υπάρχουν λιμνάζοντα νερά γιατί αλλιώς τα βούρλα σπάνε στο πλέξιμο.

Καλάθια

Με τον ίδιο τρόπο πλέκονταν και τα καλάθια, τα οποία βέβαια δεν προορίζονταν για να αντέχουν μεγάλα βάρη. Πιο συνηθισμένο ήταν το καλάθι από καλάμι.

Φρουκαλιές (οι παλιές μας σκούπες)

Με τα μεστά, ανθισμένα στελέχη της θηλυκής βουρλιάς πλέκονται τα φρουκάλια η αλλιώς φρουκαλιές , μικρές σκούπες που χρησίμευαν για τον καθαρισμό των στάβλων και της μάντρας γενικότερα.

Ως μόνωση

Με τα κουφά βούρλα, που όπως προδίδει το όνομα τους είναι κούφια στο εσωτερικό του βλαστού τους, επιχρίζονταν τα καλάμια της στέγης πριν τοποθετηθεί η λάσπη. Αυτό λειτουργούσε ως μόνωση.

Σε άλλες περιοχές του νησιού αντί για βούρλα, με λάσπη επιχρίζονταν άχυρα ή και φύκια (κομδιές).

Φωτογραφίες: Γιώργος Γιαννέλης, (Λαογράφος)

Κείμενο: Φώτω Κόνσολα, (M.Sc. Περιβάλλοντος, Δασοπόνος)