Οι Σειληνοί, οι Σάτυροι και το αμπέλι

Ποιοί είναι οι Σειληνοί

Πρόκειται για μυθικά πρόσωπα. Αρχικά τους θεωρούσαν αρσενικά πνεύματα των τρεχούμενων νερών, που καθιστούσαν εύφορη τη γη και τα οποία ήταν προικισμένα με σύνεση και προφητικές ιδιότητες. Ωστόσο, από τον 5ο αι. π.Χ. αρχίζουν να εμφανίζονται στην ακολουθία του Διόνυσου, ως αχώριστοι σύντροφοί του στις περιοδείες και στους πολέμους του εναντίον των Γιγάντων, των Ινδών, κ.α., όπως και οι Σάτυροι, με τους οποίους πολλές φορές ταυτίζονταν αφού, σύμφωνα με τον Παυσανία, Σειληνοί ονομάζονταν οι ενήλικοι Σάτυροι. Από την άλλη φαίνεται ότι πατρίδα των Σάτυρων ήταν η Πελοπόννησος και ειδικότερα η Αρκαδία, ενώ οι Σειληνοί κατάγονταν από τη Θράκη και τη Φρυγία.

Η αναπαράσταση των Σατύρων με χαρακτηριστικά τράγου αποτελεί ελληνιστική εξέλιξη που προήλθε με την σύνδεση τους με τον Πάνα. Σύμφωνα με την παράδοση, οι δαίμονες αυτοί κατάγονταν από τη Θράκη και τη Φρυγία. Λέγεται μάλιστα ότι ο βασιλιάς της Φρυγίας Μίδας συνέλαβε έναν Σειληνό κοντά σε μια πηγή και αφού έριξε στο νερό κρασί και τον μέθυσε, του απέσπασε το χρησμό ότι “η μεγαλύτερη επιτυχία για τον άνθρωπο θα ήταν να μη γεννιόταν ποτέ ή, αν γεννιόταν, να πέθαινε το γρηγορότερο”.

Οι Σειληνοί και το αμπέλι (Vitis vinifera)

Στα έργα τέχνης, οι Σειληνοί εμφανίζονται με αφτιά και ουρά αλόγων και πολλές φορές είναι οπλισμένοι. Ωστόσο, η αρχαία πλαστική τους παρουσίαζε άλλοτε γέρους με πατρική έκφραση να κρατούν στην αγκαλιά τους τον Βάκχο σε νηπιακή ηλικία, και άλλοτε πάλι κοντόχοντους και μεθυσμένους άντρες, αποκρουστικούς στην όψη, στεφανωμένους με κληματόφυλλα και σταφύλια να κρατούν θυρσό ή ραβδί. πολλές φορές ήταν ξαπλωμένοι δίπλα σε ασκί και άλλοτε πάνω σε γάιδαρο, που ήταν και το ιερό τους ζώο.

Στα αρχαιότερα αττικά αγγεία, απεικονίζονται Σειληνοί συνοδεύοντας το Διόνυσο, όμως και χορεύοντας με τις Μαινάδες ή απαγάγοντας τες. Αλλά κυρίως ως υπηρέτες τους θεού, όπως στη σκηνή της επιστροφής του Ηφαίστου, που τον ξανά φέρνει ο Διόνυσος στον Όλυμπο. Ωστόσο, η συνοδεία του θεού δεν είχε ακόμα τον οργιαστικό χαρακτήρα, που παίρνει αργότερα. Αυτό δεν εμποδίζει τους καλλιτέχνες να απεικονίζουν τους Σειληνούς στις πιο άσεμνες στάσεις και να κουβαλάνε στη ράχη τους ασκιά γεμάτα κρασί ή να κρατάνε στο χέρι μια οινοχόη, χωρίς να πίνουν οι ίδιοι.

Κατά τον τρύγο οι Σειληνοί βοηθούν συλλέγοντας τον καρπό, δηλαδή τα σταφύλια, τα φέρνουν στο πατητήρι (το ληνό) και τα πατούν. Παίζουν κιθάρα και αυλό. Όσο για τα ζώα που τους συνοδεύουν είναι το μουλάρι, ο γάιδαρος, ο τράγος και κάποιες φορές ο ταύρος.

Κείμενο: Παναγιώτα Τσαμπουκλή, Δασοπόνος

Αναδημοσίευση από http://votaniki.gr/  επισκεφθείτε την ιστοσελίδα για περισσότερα άρθρα και πληροφορίες!!

Πληροφορίες -Πηγές:

//www.defencenet.gr/ [ανάκτηση 15/6/2015]

//art-hellas.blogspot.gr/ [ανάκτηση 15/6/2015]