Πλάτανος (Platanus orientalis)
Οικογένεια: Platanaceae
Είναι ένα φυλλοβόλο μόνοικο δέντρο με ύψος που μπορεί να φτάσει τα 35 μέτρα. Τα φύλλα του είναι κατ’ εναλλαγή με μίσχο έως και 0,55 εκ. που διογκώνεται στη βάση καλύπτοντας τον οφθαλμό, έλασμα μέχρι 18 εκ., παλαμοσχιδές συνήθως με 5 λοβούς και συνήθως ακανόνιστα οδοντωτοί. Καρπός αχαίνιο με πτητικές τρίχες, που πολλά μαζί σχηματίζουν χαρακτηριστικά συγκάρπια, ανά 3-4 μαζί σε ποδίσκους.
Εξάπλωση
Το είδος εξαπλώνεται από την ανατολική Μεσόγειο μέχρι τα Ιμαλάια. Στην Ελλάδα είναι κοινό είδος. Λόγω της ύψιστης σημασίας του (κατά μήκος των ρεμάτων, όπου αποτρέπει έντομα πλημμυρικά φαινόμενα), προστατεύεται από την Ελληνική νομοθεσία με το Π.Δ. 67/81.
Χρήσεις
Τα φύλλα είναι αιμοστατικά. Οι τρίχες από τους καρπούς μπορούν να προκαλέσουν πυρετό του χόρτου σε αλλεργικά άτομα.
Ένα από τα ιερά δέντρα της αρχαιότητας
Ο πλάτανος είχε γενικά εξαιρετική θέση ανάμεσα στα ιερά δέντρα. Το πράσινο φύλλωμα του αναγγγέλει στον οδοιπόρο, την κοντινή βρύση και την φιλόξενη δροσιά της σκιάς του. Το γεγονός αυτό και μόνο ίσως να έκανε τους αρχαίους να θεωρούν το πλατάνι σα δώρο των θεών που έπρεπε να λατρεύουν. Στην κοιλάδα του Λυδικού Μαίανδρου, ένα πλατάνι τόσο πολύ μάγεψε τον Ξέρξη, ώστε διέταξε να το στολίσουν με χρυσάφι και οι στρατιώτες του να το φρουρούν διαρκώς (Ηρόδοτος 7,31). Φημισμένα ήταν και τα πλατάνια που στόλιζαν τους δρόμους της Ακαδημίας του Πλάτωνα στην Αθήνα. Αλλά και ο Πλίνιος τοποθετεί το πλατάνι στην πρώτη θέση ανάμεσα στα δέντρα. Όταν το πλατάνι πρωτοφυτεύτηκε στη Σικελία, φάνηκε τόσο σπουδαίο, ώστε το πότιζαν με κρασί και πλήρωναν ένα δικαίωμα για τη σκιά του.
Το πλατάνι πλέκεται σε πολλούς μύθους της αρχαίας Ελλάδας αλλά και σε πολλούς θρύλους της λαϊκής παράδοσης, έτσι συνδέονται με πολύ περίεργες ιστορίες. Λέγεται πως σ’ ένα πλατάνι ανατολικά της Σούδας κρεμάστηκε από τους Τούρκους ένας παπάς, πράγμα που έκανε το πλατάνι να γίνει αειθαλές κι άρα αθάνατο (βέβαια στην Κρήτη υπάρχει το υποείδος αειθαλής πλάτανος Platanus orientalis var. cretica).
Πληροφορίες -Πηγές:
Browicz, K. 1991. Trees and shrubs of Lemnos Is. (Greece). Arboretum Kornickie, 36:3-25
ΈλμουντΜπάουμαν. 1993. Η Ελληνική Χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη στη λογοτεχνία. Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης. Σελ: 46
Φυτά της Ελλάδας, η έρευνα στη Λέσβο. Βοτανική–Χρήσεις –Τοξικότητα, Μάκης &Βαγγέλης Αξιώτης, Ενδελέχεια ISBN978-960-7886-18-7, σελ: 186
Platanus orientalis [31/08/2019] http://votaniki.gr/
Αρχικήφωτογραφία: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%AC%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%82#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Plataan_bladeren.jpg
Φωτογραφία καρπού: Ιωάννης Γκαλιούρης
