Παπαρούνα, από το αφιόνι στο όπιο

Η παπαρούνα

Η παπαρούνα είναι δηλητηριώδες αλλά έχει και θεραπευτική και ιατροφαρμακευτική χρήση (ήδη από τη Μινωϊκή εποχή), κυρίως λόγω του δραστικού συστατικού της, το όπιο και τα παράγωγα του (ηρωίνη). Τα μέρη του φυτού, που χρησιμοποιούνται είναι οι κάψες, οι σπόροι, τα φύλλα, τα άνθη και το όπιο (το γαλακτώδες υγρό που βγαίνει με τεχνική σχισμή πάνω στον ανώριμο καρπό). Η παπαρούνα που χρησιμοποιείται για το όπιο είναι το είδος Papaver somniferum (μηκών η υπνοφόρος), ενώ η κοινή παπαρούνα στην Ελλάδα, που χρησιμοποιείται κι αυτή σε πίτες κτλ. είναι η Papaver rhoeas.

Το όπιο

Το όπιο είναι σκουρόχρωμη και πικρή ουσία που λαμβάνουν οι καλλιεργητές μετά τη χάραξη της κάψας (του καρπού), της αποκαλούμενης «κωδίας» του φυτού. Τα δραστικά συστατικά του οπίου είναι περίπου 25 αλκαλοειδή, όπως η μορφίνη (που παράγωγο της είναι η ηρωίνη), η κωδεΐνη, η θηβαΐνη κι η παπαβερίνη, γνωστά για τις αναλγητικές, νηπενθείς, καταπραϋντικές, παραισθησιογόνες κι ευφορικές τους ιδιότητες.

Οι παπαρουνόσποροι

Μέσα στην κάψα όμως, βρίσκονται και πάρα πολλοί σπόροι (σπέρματα). Οι παπαρουνόσποροι χρησιμοποιούνται ευρέως στην αρτοποιία και στη ζαχαροπλαστική, πάνω σε ψωμιά, κουλούρια και μέσα σε διάφορα γλυκά, όπως το κεντροευρωπαϊκό στρούντελ παπαρουνόσπορου (Mohnstrudel) και το γερμανικό τσιζ κέικ με παπαρουνόσπορο. Στην Ελλάδα πολλές φορές τοποθετούν παπαρουνόσπορο πάνω στο ψωμί. Από τον παπαρουνόσπορο παράγεται βρώσιμο έλαιο (μηκωνέλαιο) με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Το παπαρουνόλαδο χρησιμοποιείται επίσης για την Παρασκευή καλλυντικών, αλλά και στη ζωγραφική γιατί δεν αλλοιώνει τα χρώματα.

Άρθρα –Πληροφορίες:

Askitopoulou H., Ramoutsaki I.A. & Konsolaki E. 2002. Archaeological evidence on the use of opium in the Minoan world. International Congress Series. ScienceDirect. 1242:23-29.

Chouvy P.A. 2009. Opium. Uncovering the Politics of the Poppy. London, I.B. Tauris Cambridge, Harvard University Press.

Heinzelmann U. 2008. Food Culture in Germany. Pp:48.

Kapoor L. 1995. Opium Poppy: Botany, Chemistry and pharmacology. United States: CRC Press. p. 164

Marciano M.A., Panicker S.X., Liddil G.D., Lindgren D. & Sweder K.S. 2018. https://www.nature.com/articles/s41598-018-20996-9 . Scientific Reports 8 (article number: 2590)

Rätsch C. 1998/2005. The Encyclopedia of Psychoactive Plants, Ethnopharmacology and its Applications. Rochester, Vermont, Park Street Press.

Φωτογραφία: https://pixabay.com/en/poppy-petal-boll-nature-close-up-2184707/

Αναδημοσίευση από http://votaniki.gr/

Κείμενο: Φώτω Κόνσολα, M.Sc. Περιβαλλοντολόγος, Δασοπόνος