Αστοιβή (Sarcopoterium spinosum)
Σαρκοποτέριον το ακανθωτόν, κοινώς αστοιβή ή αστοιβιά (στη Λήμνο). Παντού στο νησί καλύπτοντας εκτεταμένες επιφάνειες. Πυκνός σφαιρικός, πολύκλαδος και ακανθωτός θάμνος έως 60 εκ. Τριχωτά τα νεαρά, καταλύγουν οι βλαστοί εξωτερικά σε άκανθα. Φύλλα σύνθετα από 9-12 μικρά, ωοειδή φυλλάρια. Άνθη πρασινωπά, σε επιμήκεις ή σφαιροειδής κεφαλές 3εκ., με τα θηλυκά άνθη (με πτεροειδείς μοβ στύλους) επάνω από τα αρσενικά. Φεβ-Απρ. Καρποί σαρκώδεις, έντονα ερυθροί.
Μυθολογία και το είδος
Όσον αφορά το κόκκινο χρώμα των καρπών της αστιβής μύθος αναφέρει πως: όταν ο Άρης κυνηγούσε τον Άδωνη η θεά Αφροδίτη τον προστάτευε από τον θυμό του, πάτησε όμως πάνω στον θάμνο, και το αίμα που έτρεξε από το πόδι της έβαψε τους καρπούς του φυτού κόκκινους.
Οφέλη
Συγκράτηση εδάφους, ειδικά σε ενδιαιτήματα όπου είναι το μόνο είδος, η φρυγανική βλάστηση δρα σωτήρια.
Χρήσεις
Επιπλέον, θεωρείται φυτό με διουρητικές, τονωτικές και αφροδισιακές ιδιότητες. Το αφέψημα της ρίζας του θεωρείται ως ισχυρό αντιδιαβητικό. Τέλος, σταματάει τις αιμορραγίες.
Φωτιές και φρυγανική βλάστηση
Οι κυριαρχία της αστοιβής στις φρυγανικές εκτάσεις του νησιού είναι σημάδι χαμηλής ποικιλότητας στη βλάστηση. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει κακή διαχείριση από τη γνωστή παραδοσιακή μέθοδο που συνδυάζει καύση των φρυγάνων και την επακόλουθη έντονη βόσκηση (Panitsa et. al. 2003). Η βόσκηση έχει εξαλείψει πολλά είδη και παράλληλα οδήγησε στην εξάπλωση φυτών που δεν είναι κατάλληλα για βρώση (μη εδώδιμα), δηλητηριώδη, ή/και διάφορα ζιζάνια (Panitsa et. al. 2003). Η υπερβόσκηση προκαλεί σημαντική μείωση στην ανάπτυξη των φυτών και στην ικανότητα αναπαραγωγής τους που στη συνέχεια οδηγεί σε διαφορετική βοτανική σύνθεση (Amiri et al. 2008).
Η παραδοσιακή, στα μεσογειακά οικοσυστήματα, ετήσια καύση των φρυγάνων που ξεκινούν για τον καθαρισμό της χαμηλής βλάστησης με σκοπό να καλλιεργηθούν κάποιες εκτάσεις, να εξαλειφθούν τα φρύγανα ούτως ώστε να αυξηθεί η βοσκήσιμη ύλη ή να περιοριστεί η εξάπλωση του αγριοκούνελου δρουν υπέρ του είδους αλλά αρνητικά για κάποια άλλα φρυγανικά /αρωματικά είδη (π.χ. θυμάρι), ορχιδέες (προστατευόμενα είδη), κ.α.. Συνεπώς σε βάθος χρόνου μειώνονται έχοντας αρνητικό αντίκτυπο στην πρωτογενή παραγωγή του νησιού (π.χ. μελισσοκομεία- από τα βασικά και γνωστά προϊόντα του νησιού το θυμαρίσιο μέλι).
Πληροφορίες -Πηγές:
Browicz, K. 1991. Trees and shrubs of Lemnos Is. (Greece). Arboretum Kornickie, 36:3-25
Panitsa, M., B. Snogerup, S. Snogerup and D. Tzanoudakis. 2003. Floristic investigation of Lemnos island (NE Aegean area, Greece). Willdenowia, 33:79-105.
Amiri. F, Ariapour Ali and S, Fadai. 2008. Effects of livestock grazing on vegetation composition and soil moisture properties in grazed and non – grazed Range city. Journal of Biological Sciences, 8(8): 1289-1297.
Φυτά της Ελλάδας Η έρευνα στη Λέσβο Βοτανική-Χρήσεις -Τοξικότητα, Μάκη & Βαγγέλη Αξιώτη
Φωτογραφία: Ιωάννης Γκαλιούρης
