Αμύγδαλο: Ελλειματική και εξαρτημένη η Ε.Ε. των 28
Η αυξημένη προτίμηση των Ευρωπαίων για τους ξηρούς καρπούς «ως υγιεινή διατροφή, συχνά και ως υπερτραφή», προκαλεί αυξητικές τάσεις παραγωγής αλλά και εισαγωγών των βασικών ξηρών καρπών στην ΕΕ (αμύγδαλο, κελυφωτό φιστίκι/τύπου Αιγίνης και καρύδι) και επομένως ιδιαίτερα αυξημένη την εμπορική κινητικότητα.
Το αμύγδαλο και η παραγωγή του
Η ΕΕ αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες παραγωγούς αμυγδάλου παγκοσμίως, αλλά και μεγάλο καταναλωτή αμυγδάλου. Δεν είναι αυτάρκης και καταφεύγει σε μαζικές εισαγωγές κυρίως από την Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Από μια παραγωγή της τάξεως των 110.000 ΜΤ το 2017 (για την ΕΕ-28), για το 2019 εκτιμάται σημαντική αύξηση παραγωγής αγγίζοντας τους 131.200 ΜΤ. Οι κύριες χώρες μέλη της ΕΕ παραγωγοί, είναι η Ισπανία, η Ιταλία (με μειωμένες τα τελευταία χρόνια συγκομιδές) και η Ελλάδα η οποία παρουσιάζεται με σχετική αύξηση φυτεύσεων (έκτασης) και παραγωγής μετά από μακρά περίοδο χαμηλής παραγωγής (αφαίρεσης δένδρων για χάρη επιδοτούμενων καλλιεργειών).
Η Ισπανία από 73.900 ΜΤ αμυγδαλόψιχας το 2017, εφέτος άγγιξε τους 90.500 ΜΤ (πτώση σε σχέση με την περσινή παραγωγή των 96.000 ΜΤ ψίχας). Η Ιταλία από 15.600 ΜΤ το 2017, το 2019 άγγιξε τους 17.700 ΜΤ ψίχας. Η Ελληνική παραγωγή ψίχας αμυγδάλου (με κυρίαρχες τις ποικιλίες Τέξας και Φερανιές, και με τις νέες όπως η Μπάϊρον και Σολάτα….) εκτιμάται στους 23.000 ΜΤ ψίχας (περίπου), αν και οι εκτιμήσεις παραγωγής και έκτασης για τη χώρα μας ποικίλουν από πηγή σε πηγή. Για το 2019 πιθανώς η εγχώρια παραγωγή να επανεκτιμηθεί λόγω των καιρικών συνθηκών που έχουν οψιμίσει την καλλιέργεια (καθυστέρηση συγκομιδής στη Θεσσαλία ).
Αναξιόπιστα τα στοιχεία παραγωγής (….Greek statistics)
ΣΗΜΕΙΩΝΟΥΜΕ ότι στη χώρα μας, διακρίνεται μια εγγενής αδυναμία εκτιμήσεων για πολλά αγροτικά προϊόντα, από την πλευρά των επίσημων και ημιεπίσημων πηγών (ΥΠΑΑΤ, ΕΛΣΤΑΤ, Αγρ. Ενώσεις, κλπ) στο να προβαίνουν σε ακριβείς εκτιμήσεις της παραγωγής. Το ζήτημα της στατιστικής ακρίβειας είναι σοβαρό, ενώ για τα αγροτικά προϊόντα ακόμα πιο νεφελώδες….!! Για το αμύγδαλο και όχι μόνο (όσοι εκτιμούν….) ή δεν διακινδυνεύουν αριθμούς ή “ρεπορτάρουν” στο περίπου…. Άλλοι αναφέρονται σε καρπό με κέλυφος και άλλοι σε ψίχα, άλλοι κάνουν χρήση απόδοσης σε «αδιευκρίνιστη» μορφή καρπού (με τη φλούδα, με το τσόφλι ή σε σκέτη ψίχα – συχνά προσθέτοντας ανόμοιες συγκομιδές….), αποδόσεις ανά μονάδα επιφανείας με επίσης αυθαίρετη εκτίμηση της εθνικής έκτασης αμυγδαλοκαλλιέργειας, κλπ…, με παραδοχές απλοποιητικές προκαλώντας στατιστική σύγχυση, κυρίως όταν αρχίζουμε και μιλάμε για συγκομιδές, εξαγωγές/εισαγωγές και για υπολογισμό των πραγματικών μεγεθών.
Το εμπόριο
Οι εισαγωγές στην ΕΕ-28 από 304.000 ΜΤ την εμπορική περίοδο ΜΥ 2017/2018, εκτιμάται να μειωθεί στους 275.000 ΜΤ την περίοδο ΜΥ 2019/2020, λόγω αυξημένης παραγωγής στην Ευρώπη, επάρκεια αποθεμάτων (περί τους 20.000 ΜΤ), με την κατανάλωση να δείχνει αυξητικές τάσεις και να κυμαίνεται μεταξύ 385-390.000 ΜΤ σε ψίχα (σε σνακ και σε βιομηχανική χρήση παρασκευής τροφίμων), αλλά και με κάποια περιθώρια εξαγωγών εκτός ΕΕ (23.000-24.000 ΜΤ).
Οι εισαγωγές αμυγδαλόψιχας από τις ΗΠΑ στην ΕΕ-28 (κυρίως προς Ισπανία…. και από εκεί στην υπόλοιπη ΕΕ) εκτιμώνται για την περίοδο ΜΥ 2017/2018 στους 257.000 ΜΤ (αύξηση κατά 45.000 ΜΤ από το 2015…!!!). Η ΕΕ συμπληρώνει με εισαγωγές από Αυστραλία με 20.000 ΜΤ περίπου/ετησίως, από Μαρόκο,1500 ΜΤ και με μικρότερες ποσότητες από αλλού (Χιλή, Συρία, κλπ).. Οι συνολική αξία εξαγωγών αμύγδαλου (με κέλυφος και σε ψίχα) από τις ΗΠΑ παγκοσμίως, εκτιμάται για το 2018 στα 4,4 δις δολάρια ΗΠΑ και καλύπτει το 67,7% του συνόλου των παγκόσμιων εξαγωγών. Σε μια δεκαετία από το 2008 μέχρι το 2018, οι αμερικανικές εξαγωγές στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 74.000 ΜΤ περίπου…!! Το ABC (Almond Board of California) ή η Κλαδική Οργάνωση Αμυγδάλου της Καλιφόρνια θα λέγαμε, έχει επενδύσει μόνο για το ΜΥ 2018/2019 στην Ευρώπη, περί τα 15,5 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε τέσσερις κυρίως χώρες Γαλλία, Ην. Βασίλειο, Γερμανία και Ιταλία. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κυρίως την προώθηση του Αμερικανικού αμυγδάλου στις αγορές αυτές.
Κατά σειρά, οι 15 μεγαλύτεροι εξαγωγείς ανά τον κόσμο (είτε παράγουν αμύγδαλο, είτε όχι….), είναι οι :
1. ΗΠΑ: US$4.4 δις (67.5% στο σύνολο εξαγωγών)
2. Ισπανία: $692.6 εκ. (10.7%)
3. Αυστραλία: $407.5 εκ. (6.3%)
4. Χονγκ Κονγκ: $222.5 εκ. (3.4%)
5. Γερμανία : $132.7 εκ. (2.1%)
6. Ολλανδία: $126.7 εκ. (2%)
7. Ιταλία: $109 εκ. (1.7%)
8. Τουρκία: $76.9 εκ. (1.2%)
9. Χιλή: $58.4 εκ. (0.9%)
10. Βέλγιο: $49.1 εκ. (0.8%)
11. Αφγανιστάν: $21 εκ (0.32%)
12. Ην. Βασίλειο: $17.2 εκ. (0.27%)
13. Γαλλία: $16.1 εκ. (0.25%)
14. Βιετνάμ: $14.9 εκ. (0.23%)
15. Ιράν: $13.4 εκ. (0.21%)
Από αυτή και μόνο τη σύνθεση χωρών εξαγωγής, αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντική είναι η εμπορία του προϊόντος παγκοσμίως, ανεξάρτητα του τόπου παραγωγής ή προέλευσής του…, π.χ. η Ολλανδία, η Αγγλία, η Γερμανία ή το Χονγκ Κονγκ δεν παράγουν ούτε κιλό, αλλά συμμετέχουν στην παγκόσμια μεταποίηση (με + προστιθέμενη αξία) και στην προώθηση και τη διακίνηση του προϊόντος στις παγκόσμιες αγορές.
Οι εκτάσεις στην Ε.Ε.
Η συνολική έκταση αμυγδαλεώνων στην ΕΕ-28 εκτιμάται στα 7,70 εκατομμύρια στρέμματα εκ των οποίων μόνο τα 6,63 εκ. στρέμματα συγκομίζονται, είτε λόγω νεαρών και μη παραγωγικών ακόμη δενδρώνων, είτε δένδρων που δεν συγκομίζονται λόγω απρόσιτου ανάγλυφου ή γήρατος (εγκατάλειψης) που όμως στην Ισπανία αντικαθίστανται με νέες φυτεύσεις….
Οι στρεμματικοί πάντως αριθμοί για την ΕΕ-28 δείχνουν αυξητική τάση φυτεύσεων η οποία σε μία τριετία (από το 2016) μέχρι και σήμερα εκτιμάται από το αμερικανικό Υπ. Γεωργίας (USDA) στα 300-400.000 στρέμματα κυρίως στην Ισπανία και ακολουθούν σε πολύ μικρότερο βαθμό οι Ελλάδα με την Ιταλία, σε παραγωγική ή μη ακόμη έκταση… Σημειώνουμε ότι στην ίδια περίοδο εκτιμάται αύξηση της έκτασης συγκομιδής κατά 300.000 στρέμματα στην ΕΕ.
Σημαντική καλλιέργεια για τη χώρα μας
Το αμύγδαλο για τη χώρα μας σε συνθήκες «κανονικότητας» ως προς μια «επίμονα επιζητούμενη» Εθνική Αγροτική Πολιτική, αλλά και με τον κατάλληλο συντονισμό των παραγωγικών φορέων, θα μπορούσε να κερδίσει την πρώτη ποσοτικά και ποιοτικά θέση μεταξύ των δενδρωδών καλλιεργειών στη χώρα για «πολλούς και διαφόρους λόγους σε συνεκτίμηση», αυξάνοντας τις προοπτικές για παραπέρα αύξηση της κατανάλωσης στην εγχώρια αγορά (ο Έλληνας είναι από τους πρώτους παγκοσμίως «ποιοτικούς» καταναλωτές ξηρών καρπών κατά κεφαλήν…), αλλά και για μια σοβαρή προοπτική συμμετοχής στα διεθνή δρώμενα του «αμυγδάλου»..…
Αναφέρω μερικούς από τους λόγους:
1. Ευνοϊκές βιοκλιματικές συνθήκες για προσαρμογή των πιο παραγωγικών ποικιλιών (π.χ, Φερανιές), πολλές από τις οποίες έχουν προσαρμοστεί άριστα με ξεχωριστή ποιότητα προϊόντος (πρωτοπορία της ελληνικής γεύσης συγκριτικά με το αμερικάνικο, το αυστραλέζικο ή το ισπανικό αμύγδαλο …).
2. Εκμετάλλευση των σχετικά φτωχότερων εδαφών και τόπων – pockets- στη χώρα (προστατευμένων από καιρικές ακρότητες), τα οποία δεν θα μπορούσαν να υποδεχθούν άλλες μορφές εκμετάλλευσης «μειωμένης εντατικότητας» (αναγκαία η Χωροταξία στη Γεωργία και η γεωγραφική Ζωνοποίηση καλλιεργειών στη χώρα μας…)…
3. Ικανοποιητικές τιμές παραγωγού σε σχέση με άλλες καλλιέργειες, λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο μεγαλύτερη η έκταση τόσο υψηλότερο και το εισόδημα, μειώνοντας το κόστος των εισροών (αλλά με παράλληλες αλλαγές στην γεωργική πρακτική, την μηχανική καλλιέργεια και τον τρόπο συγκομιδής, με γεωργίες ακριβείας, κλπ).
4. Την ενεργοποίηση της μεταποίησης τοπικά και περιφερειακά (σπαστήρια, συσκευαστήρια, αποφλοιωτήρια, εξαγωγικές μονάδες, χρήση παραπροϊόντων για ζωοτροφή και ενέργεια, κλπ)
5. Την προώθηση του «ποιοτικού» ελληνικού αμυγδάλου στην βιομηχανία τροφίμων για πολλαπλές χρήσεις και παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας σε ποικίλες μορφές (από τις «γευστικές» μικροσυσκευασίες σνακ στην ζαχαροπλαστική, μέχρι και τις καινοτόμες υπερτροφές και τα ροφήματα αμυγδάλου που ήδη παράγονται στο εξωτερικό…)
6. Την αυξημένη ζήτηση σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και τρίτων χωρών που συνεχίζουν για σειρά ετών να δείχνουν αυξητικές τάσεις (με την ΕΕ άκρως ελλειμματική…).
7. Την ανάγκη συνεργασίας των παραγωγικών φορέων από το χωράφι μέχρι και την μεταποίηση και διακίνηση του προϊόντος με οργανωτική διάθεση, την εκπροσώπηση όλων των εμπλεκομένων στο αμύγδαλο, αξιοκρατία στελέχωσης και γνώση των σύγχρονων “επιστημονικών” management & marketing (….δεν είναι δύσκολο να απελευθερωθούν από τις επί μέρους εσωστρέφειες και να παραδειγματιστούν π.χ. από Ισπανούς, Αμερικανούς και άλλους…)
8. Πολιτικές πιέσεις για αλλαγή νοοτροπίας στο ΥΠΑΑΤ και στο Υπ. Ανάπτυξης (Εμπόριο, Αναπτυξιακή Νομοθεσία, κλπ) με διευκολύνσεις, κίνητρα και χρηματοδότηση του κλάδου (γενικώς των Ξηρών Καρπών) σε όλα τα επίπεδα και της βιομηχανίας επεξεργασίας των προϊόντων.
9. “Εκπαίδευση” της Πολιτικής Ηγεσίας στα θέματα Δενδροκομίας και της σημαντικότητας των ξηρών καρπών για τον τόπο, που δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται το πλήρες περιεχόμενο και την αξία μιας Εθνικής Αγροτικής Πολιτικής…., (αλλιώς “θα την σχεδίαζε” κατάλληλα…!!)
10. Το θετικό διατροφικό, οικονομικό αλλά και περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με το τελευταίο πάντοτε να προέρχεται από τη μαζική φύτευση δενδρώνων, ανεξαρτήτως είδους φυτείας.
Γράφει ο Σταμάτης Σεκλιζιώτης είναι γεωπόνος (ΑΠΘ), Αρχιτέκτονας Τοπίου και πρώην Β’ Ακόλουθος Γεωργικών υποθέσεων Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ. Έχει τιμηθεί δυο φορές (2002, 2009) με τα Βραβεία Αριστείας για το Αγροτικό Ρεπορτάζ (Honorary Awards «Excellence in Reporting») του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ.
Φωτογραφίες:
https://www.mothersblog.gr/free-time/story/44550/amygdala-ametrita-ta-ofeli-toys-ston-organismo
https://m.eirinika.gr/article/166383/amygdala-mia-hoyfta-tin-imera-enas-olokliros-thisayros
