Τάμος ο κοινός (Tamus communis)
Άλλες ονομασίες: Αβρουνιά, Αβρουνία, Βρουνία, Ρουνιά, Αδρανιά, Βρυωνία, Οβριές, Σβιρνιά (Λέσβος), Αβρωνίες.
Συνώνυμα: Dioscorea communis,. Tamus cretica L. Tamus racemosa Gouan Σμίλαξ rubra Willd. Tamus cordifolia Stokes Tamus edulis Lowe Tamus Norsa Lowe Dioscorea canariensis Webb & Berthel. Tamus canariensis Willd. ex Kunth Tamus parviflora Kunth Tamus baccifera St.-Lag. Tamus cirrhosa Hausskn. ex Bornm.
Περιγραφή: Είναι μια πολυετής αναρριχώμενη πόα, με βλαστό αυλακωτό, αριστερόστροφο και με ύψος από 2-4 μέτρα, δίοικο, με ξεχωριστά αρσενικά και θηλικά φυτά, με κονδυλώδες ρίζωμα.
Τα φύλλα είναι κατ’ εναλλαγή, σε σχήμα καρδιάς και οξύληκτα, με λαμπερό πράσινο χρώμα, με 3-9 έντονες νευρώσεις και με 2 μικρά παράφυλλα στη βάση τους.
Τα άνθη σε ταξιανθία βότρυ, πράσινο-κιτρινωπού χρώματος, με διάμετρο 3-6 χιλιοστά. Περίοδος ανθοφορίας από Απρίλιο-Ιούνιο. Ο τοξικός καρπός της είναι σαρκώδη κόκκινη ράγα μήκους έως 1 εκατοστό και με σφαιρικά σπέρματα.
Φύεται: σε όλη τη χώρα σε δασικές περιοχές, σε θαμνώδεις εκτάσεις, σε φράκτες, σε ελαιώνες και σε ξερολιθιές.
Από τέλος Φεβρουαρίου και κατά την διάρκεια της Άνοιξη συλλέγονται οι τρυφερές κορυφές των βλαστών.
Εδωδιμότητα: Οι οβριές δεν τρώγονται ωμές καθώς είναι ελαφρώς τοξικές.
Η αβρωνιά ως τροφή ενδείκνυται για εντερικές παθήσεις, περιέχει μαγνήσιο, φώσφορο, ασβέστιο, κάλιο, μαγγάνιο, κοβάλτιο, διάφορες βιταμίνες, και την διουρητική ουσία ασπεργίνη.
Οι ράγες περιέχουν μία τοξική ουσία που ονομάζεται διοσγενίνη.
Το ρίζωμα του φυτού περικλείει πολλούς κρυστάλλους οξαλικού ασβεστίου και μία ουσία που δρα ως ισταμίνη.
Είναι δηλητηριώδες φυτό με θερμοδιαλυτές τοξίνες δηλαδή καταστρέφονται μετά το μαγείρεμα.
Η αβρωνιά είναι εξαιρετική τροφή, συλλέγονται οι τρυφεροί βλαστοί, η γεύση τους είναι πικρή γι’ αυτό ζεματίζονται και πετιέται το πρώτο νερό πριν καταναλωθούν.
Μαγειρεύονται με διάφορους τρόπους γιαχνί, τηγανιτή με αυγά σε ομελέτα, σαλάτα με λεμόνι ή ξύδι και λάδι, αλλά συνοδεύει πολύ ταιριαστά θαλασσινά και λεμονάτα πιάτα.
Θεραπευτικές ιδιότητες:
Η αβρωνιά έχει εμετικές, διουρητικές, καθαρτικές και επουλωτικές ιδιότητες.
Δεν χρησιμοποιείται εσωτερικά, αλλά εξωτερικά, εφαρμόζεται ως κατάπλασμα για τη θεραπεία εγκαυμάτων, εκχυμώσεων, σε μώλωπες και σε ρευματικές αρθρώσεις.
Στην ομοιοπαθητική το βάμμα της ρίζας χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις εγκαυμάτων από τον ήλιο.
Σήμερα δεν συνηθίζεται η εσωτερική χρήση του βοτάνου λόγω της τοξικότητάς του. Η υπερβολική δόση μπορεί να είναι μοιραία ανάλογα με την ηλικία και τις ιδιαιτερότητες του ασθενούς.
Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.
Πηγές:
Άγρια Μανιτάρια http://www.agriamanitaria.gr/?gallery=%CE%BF%CE%B2%CF%81%CE%B9%CE%AC-%CE%B1%CE%B2%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1-tamus-communis
Φωτογραφία κεντρική: Φώτω Κόνσολα
Φωτογραφία κόκκινων καρπών: Χρίστος Κακαρνιάς (δημοσιεύτηκε στην ομάδα Φίλοι της Παλαιάς ΜητρόποληςΛήμνου)
