Τοπωνύμια στη Λήμνο που παραπέμπουν σε είδη φυτών

Τα φυτά πάντα έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στη ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου και αποτελούσαν γι’ αυτούς θέμα έμπνευσης αλλά και σημείο αναφοράς. Η βλάστηση ενός τόπου είναι ικανή να τον χαρακτηρίσει, να του δώσει όνομα, κι έτσι γεννιούνται τα φυτωνύμια δηλαδή οι ονομασίες περιοχών που προέρχονται από φυτά.
Στο νησί μας, τη Λήμνο δεν είναι λίγοι οι τόποι που πήραν όνομα από την χλωρίδα. Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις γι’ αυτό. Ένα είδος το οποίο κυριαρχούσε σε μια περιοχή (π.χ. Λ’για =λυγαριά), ένα δέντρο ή θάμνος που ήταν χαρακτηριστικό μιας περιοχής και ήταν εύκολο να βρεθεί (π.χ. Άραμνος, Αχλάδα, Λεύκος, κ.α.) ή ένα μοτίβο βλάστησης (ένας τύπος βλάστησης) το οποίο κυριαρχεί λόγω ανθρωπογενούς παρέμβασης (π.χ. Λ’βαδέλια, Αμπελίτης, Λιβαδοχώρι, κ.α.).
Για το νησί της Λήμνου βρέθηκαν τα εξής φυτωνύμια:
- Δάφνη (οικισμός)
- Σβέρδια (αλλιώς ο οικισμός Δάφνη), από τη μεσαιωνική λέξη Συββεργίδια που σημαίνει πολλές βέργες μαζί (λυγαριές)
- Χλόη (Κοντοπούλι)
- Λιβαδοχώρι (οικισμός)
- Λ’ βαδέλια (Κοντοπούλι)
- Ρεπανίδι (οικισμός), από το αγριόχορτο ραπανίδα ή ρεπανίδα.
- Μονοβουρλιά (Καμίνια)
- Καραγατσούδι (Καμίνια)
- Αχλαδέλα (Καμίνια)
- Αμπέλες (Καμίνια, Καρπάσι, Σαρδές)
- Παναμπέλια (Καμίνια)
- Αστοιβίδα (Καμίνια)
- Κομπούδι (Καμίνια), από τα πολλά κομπούδια =λαψάνες
- Περιβόλα (Κοντοπούλι)
- Φτέρη (Τσιμάνδρια)
- Καραγάτσα (Κοντοπούλι)
- Βαλανίδες (Ρεπανίδι –Κοντοπούλι)
- Τζουτζουφιές (Κοντοπούλι)
- Βρέτσελο (Κοντοπούλι), βρέτσελο ονομάζεται η αγριαχλαδιά
- Βελανιδέλα (Καλλιόπη)
- Λ’για (Κοντοπούλι), από τη λυγαριά
- Πρίνος (Κοντοπούλι), από το πουρνάρι
- Σαμακιά (Κοντοπούλι, Βάρος, Κότσινας), σαμακιά ονομάζεται το είδος Ammophila arenaria
- Γεράνι (Βάρος)
- Μονοβουρλιά (Βάρος)
- Φραγκοσυκιές (Βάρος)
- Δέντρα (Βάρος)
- Αχλάδα (Βάρος)
- Μποστανιές (Παναγιά)
- Κολοκύθι (Παναγιά)
- Αμυγδαλιές (Μύρινα)
- Βεργούλα (Κοντοπούλι)
- Λευκούδ’ (Ρεπανίδι)
- Σέλινα (Μύρινα)
- Αμπελίτης (Μούρτζουφλος)
- Καλάμι (Ραν)
- Στ’βι (Πλατύ), από την αστοιβή
- Άραμνος (Κοντοπούλι, Καρπάσι, Πορτιανού, Βάρος), άραμνος είναι ένας αγκαθωτός θάμνος του γένους Rhamnous
- Αρμύρες (Ανεμόεσσα), φυτά του γένους Salicornia
- Αχλαδέλα (Λύχνα)
- Φτελίδια (Ρεπανίδι)
- Βουρλίδια (Τσιμάνδρια)
- Λεύκος (Μύρινα)
- Νετιές (Καρπάσι), από τις Ιτιές
- Σκαμνιές (Βάρος) από τις μουριές
- Καλαμούδια (Αγρόκτημα Μητρόπολης)
- Πρασ’ναδέλια (Βάρος)
- Σκιόπετρο (Λύχνα)
- Θ’μαρέλια (Δάφνη, Λιβαδοχώρι)
- Αχλαδέλ’ (Πορτιανού)
- Μαυροσκιά (Σαρδές)
- Αγριελιά (Σαρδές)
- Δαφνί (Αγ. Δημήτριος)
Στα 53 αυτά φυτωνύμια τα 28 περιγράφουν ένα είδος δέντρου, θάμνου ή πόας ενώ τα υπόλοιπα αναφέρονται με την ευρύτερη έννοια στα φυτά περιγράφοντας τον τύπο βλάστησης της περιοχής (π.χ. λιβάδι, πράσινο, περιβόλια, κ.α.).
**Αν γνωρίζεται και σεις ένα τέτοιο σημείο της Λήμνου μπορείτε να το αναφέρεται (ως σχόλιο ή σε μήνυμα στην σελίδα μας στο Facebook), ώστε να προστεθεί στο άρθρο [τοπωνύμιο, περιοχή]
Επιμέλεια-Κείμενο: Φώτω Κόνσολα
(Δασοπόνος-Περιβαλλοντολόγος, MSc)
Ευχαριστούμε για την πολύτιμη βοήθεια τους, τους: Νίκο Ρόκκο, Ντίνα Τσοπανέλλη, Γιώργο Γιαννέλη, Μάκη Μουστάκα, Μαρίκα Σκαλιώτη, Κατερίνα Φκιαρά, Κώστα Ζαφειρίου, Χρίστο Κακαρνιά, Νάσο Χαλκιά, Δημήτρη Κουκάκη.
Βιβλιογραφία
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B9_%CE%9B%CE%AE%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%85 (20/12/2018)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%AC%CF%86%CE%BD%CE%B7_%CE%9B%CE%AE%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%85 (20/12/2018)
http://kokkinovraxos.blogspot.com/2011/06/blog-post_17.html (20/12/2018)
Φωτογραφίες:
Παναγιώτης Σφυρής & Φώτω Κόνσολα
Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο. Ερώτηση, μιας και έχουμε αναφορές σε τοπωνύμια. Για το Αμνιού και την Ραν, γνωρίζουμε την προέλευσή τους;
Ευχαριστώ.